تفاوت بين اختلال دوقطبي و بيش فعالي در كودكان و نوجوانان چيست؟
خيلي از اوقات والدين با شرايطي مواجه مي شوند كه كودك آنها از نوعي دغدغه سلامت رواني رنج مي برد. اين اختلال ممكن است توسط معلم، مشاور مدرسه يا حتي ديگر اعضاي خانواده يا پزشك خانوادگي كودك به آنها گفته شده باشد.

يكي از متداول ترين بيماري هاي تهديد كننده سلامت روان كودك اختلال نقص توجه يا در اصطلاح عام ADD يا ADHD است. ملاك تشخيصي اختلال نقص توجه داشتن شش معيار يا بيشتر از هجده (حداقل شش ملاك طبقه نخست يا حداقل شش ملاك طبقه دوم) ملاك زير است:

علائم بي توجهي

اغلب قادر به تخصيص توجه دقيق به جزئيات نيست يا دچار اشتباهات بي دقتي در كارهاي درسي، كار يا ديگر فعاليت ها مي شود.
غالبا نمي تواند توجه مداوم به تكاليف يا انجام فعاليت ها را حفظ كند.
اغلب به سخنان واضح گوش نمي دهد.
اغلب اوقات نمي تواند آموزش ها را پيگيري كند و تكاليف، كارهاي روزمره يا وظايف محول شده كاري در محل كار را به پايان برساند (به دليل رفتار مقابله اي يا ناتواني در درك آموزش ها نيست).
اغلب در سازمان دهي تكاليف يا فعاليت ها مشكل دارد
غالبا نسبت به درگيري در تكاليف نيازمند تلاش ذهني مداوم اجتناب، بيزار يا بي ميل است (مانند كارهاي درسي يا تكاليف)
اغلب چيزهاي ضروري براي تكاليف يا فعاليت ها را فراموش مي كند (از قبيل اسباب بازي ها، تكاليف مدرسه، مداد، كتاب يا مداد تراش).
اغلب به راحتي با يك محرك بيروني دچار حواسپرتي مي شود
اغلب در فعاليت هاي روزمره فراموشكار است
بيشتر بخوانيد:

درمان بيش فعالي و نقص توجه در نوجوانان

اختلال نقص توجه و بيش فعالي در نوجوانان

علائم بيش فعالي و تكانشگري

اغلب با دست و پاهاي خود ور مي رود يا سرجاي خود وول مي خورد
غالبا جاي خود در كلاس يا موقعيت هاي ديگر مستلزم نشستن را ترك مي كند.
غالب اوقات به طور افراطي در موقعيت هاي نامناسب مي دود يا بالا مي رود (در نوجوانان و بزرگسالان ممكن است مستعد احساسات ذهني يا بيقراري شود)
غالبا در بازي كردن يا درگيري در فعاليت هاي بي صدا مشكل دارد
اغلب يا در حركت است يا اغلب طوري رفتار مي كند مثل اينكه تحت يك نيروي محركه حركت مي كند
اغلب تندتند صحبت مي كند.
غالبا جواب ها را بدون تأمل قبل از كامل شدن سؤال پيش گويي مي كند.
اغلب نمي تواند منتظر نوبت بماند
اغلب اوقات وسط مكالمات يا بازي هاي ديگران مي پرند
اين علائم بايد حتماً طي شرايطي به مدت شش ماه يا بيشتر در مدرسه و خانه، بازي و تحصيل و امثالهم تداوم داشته باشند. اگر اين علائم كمتر از شش ماه بروز يايند يا اينكه ملاك ها در تنها يك شرايط (مثلاً فقط درمدرسه) نمايان شوند آنگاه نبايد تشخيص ADHD داده شود.

اما گاهي اوقات كودكان هنگامي كه با طبقه تشخيصي ديگري سازگارتر هستند به اشتباه به عنوان ADHDتشخيص داده مي شود. والدين و مراقبان سلامت تمايل دارند بي توجهي يا ناتواني كودك بر تمركز بر تكاليف را اغلب همبود با بيش فعاليو به طورخودبخود” “ADHD” فرض كنند. برخي متخصصان معتقدند كه برخي از كودكان با تشخيص ADHD تحت عنوان اختلال دوقطبي بهترتشخيص و درمان مي شوند.

ADHD و دوقطبي چه تفاوتي با هم دارند؟

در حالي كه ويژگي تشخيصي ADHD بي توجهي و اكثر اوقات بيش فعالي است، اختلال دوقطبي با نوسانات خلقي بين انرژي و فعاليت زياد (به اصطلاح مانيا ياجنون/شيدايي خفيف)و احساسات غمگيني يا ناراحتي (به اصطلاح افسردگي) مشخص مي شود. در حالي كه گاهي اوقات كودكان با ADHD ممكن است بدون هيچ دليلي احساس غمگيني كنند كودكان با اختلال دوقطبي ممكن است هفته هاي متوالي بدون هيچ علت تشخيص پذيري احساس غمگيني كنند. هر دوي احساسات مانيك و احساسات افسرده گر در كودك منجر به مشكلات چشمگيري براي او در تماماً هر جنبه از زندگي هاي آنها؛ مدرسه، بازي، دوستان، خانه و غيره شود. خلق دوقطبي يك كودك فراگير و به سختي تغييرپذير است در حالي كه خلق ADHD كودك ممكن است به صورت دوره اي و گذرا ظاهر شوند اما در كل آنها افسردگي يا مانياي محض نباشند.

يك كودك در دوران اختلال افسردگي دوقطبي ممكن است به خاطر از دست دادن همه تمايلات و مداومت در تحقق آنها بي توجه باشند. يك كودك با ADHD به دليل صرفاً عدم توانايي تمركز بر هر چيزي در طي يك دوره زماني از خود بي توجهي نشان دهند.

يك كودك با ADHD معمولاً به شكل نرمال و قابل انتظاري به رويدادهاي زندگي خود واكنش نشان مي دهند. واكنش هاي يك كودك دوقطبي به رويدادهاي زندگي اغلب چيزي بيشتر از طولاني نبودن و بزرگ جلوه دادن رويداد خواهد بود.

يك كودك با ADHD در كل هنگام قشقرق و بدخلقي از كارهايي كه انجام مي دهد آگاه است كه طي يك دوره زماني كوتاه و بدون آسيب رساندن به اموال رخ مي دهد. يك كودك دوقطبي ممكن است هنگام اوقات تلخي و قشقرق ارتباط خود را با واقعيت از دست دهد و دست به تخريب اموال بزند و خود قشقرق به پا كردن ساعت ها طول بكشد.

منبع:كانون مشاوران ايران-شباهت دو اختلال بيش فعالي با دوقطبي

مغز كودكان داراي اختلال نقص توجه و بيش فعالي فقر پروتئيني را نشان مي دهد

تحقيقات جديد در كودكان با بيش فعالي و كمبود توجه به فقر مواد شيميايي مورد نياز در خون اين كودكان پي بردند. به نظر مي رسد كودكان با بيش فعالي و كمبود توجه، حدود۵۰ درصد سطوح پايين تري از آمينو اسيد يا به اصطلاح تريپتوفان؛ پروتئين عامل توليد دوپامين، نورآدرنالين و استروتونين؛ و نيز يك مؤلفه مهم براي توجه و يادگيري دارند. جسيكا جاناسون از دانشگاه اربرو سويس به همراه تيم تحقيقاتي اش در پي بررسي فرضيه تفاوت بين انتقال پروتئين هاس تريپتوفان، تيروسين و آلانين در كودكان ADHD بودند، از آنجايي كه اين آمينو اسيدها مواد متشكله شيميايي مغز و دخيل در ابتلاي به ADHD محسوب مي شوند. آنها سلول هاي بافتي پيوندي يا فيبروبلاست هاي ۱۴ پسر ۶ تا۱۲سال دارايADHD را تحليل كردند و به اين نتيجه رسيدند كه توانايي سلولي براي انتقال تريپتوفان در پسرانADHD نسبت به ديگر پسران كمتر است.

جانستون بيان كرد اين يافته ها اختلالات بيوشيميايي بيشتر در مغز افراد ADHD را در مقايسه با دانسته هاي قبلي نشان مي دهد. وي اذعان مي كند “اين نشان دهنده چندين ماده مخابره گر بسيار مهم در ADHD است كه اين وضع در آينده مي تواند موجب راهگشاي واردات داروهاي ديگري نسبت به داروهاي در دسترس كنوني باشد “. جانستون تمركز كاري خود را بر تحليل مواد انتقال دهنده مهم در مغز برشمرد. سطوح بسيار پايين اين مواد ممكن است دليل پشتوانه ايجاد شرايطي از قبيل ADHD باشد.

براي مطالعه بيشتر:

فرزندپروري براي كودك بيش فعال

آيا تغذيه روي بيش فعالي كودكان موثر است؟

او گفت احتمالاً اين يافته ها به معناي آنست كه مغز سروتونين كمتري را توليد مي كند. تاكنون عمدتاً تمركز بر ماده انتقال دهنده دوپامين و نورآدرنالين در درمان پزشكي ADHD بوده است. اما اگر سطوح پايين سروتونين نيز عامل مشترك باشد داروهاي ديگر ممكن است براي درمان موفقيت آميز لازم باشد.

ميزان پايين سرتونين با تكانشگري بيشتر ارتباط دارد كه نشانه اصليADHD است. او بر اين باوراست كه بررسي بيشتر سروتونين در افراد ADHD و اختلال رفتارهاي آشوب زا بسيار مهم است.

همچنين كودكان گروه ADHD آمينو اسيد آلانين بيشتري در سلول هاي فيبروبلاست مغز منتقل شد. متخصصان مي گويند مشخص نيست اين آمينو اسيد چقدر بر ADHD اثردارد اما به نظر آنها شايد بر انتقال امينواسيدهاي مهم ديگر براي فعاليت نرمال مغز تأثيرگذار باشد.

به طور قابل توجهي انتقال بيشتري از آلانين در كودكان اوتيستيك يافت شده است و در بررسي نُه پسر و دو دختر مبتلا به اوتيسم نمونه هاي فيبروبلاست ظرفيت فوق العاده اي براي انتقال آلانين را نشان دادند. محققان بيان كردند اين افزايش انتقال در سطح غشاي سلول ممكن است بر انتقال چندين آمينواسيد ديگر در سطح سد خوني-مغزي تأثير بگذارد و آنها نيز اضافه كردندكه معناداري اين يافته ها بايد بيشتر مورد كنكاش قرار گيرد. هيچ گونه تفاوتي در كار آمينواسيد تريوسين در نمونه هاي پسران داراي ADHD ديده نشد كه به نظر متخصصان فعاليت تريپتوفان در پسران در شرايط بدونADHD علت تفاوت بود. اما آنها فكر مي كنند كه اين مي تواند به معناي تغيير در تريپتوفان باشد كه با تبديل كلي تر در عملكرد ياخته سلولي ADHDها ارتباط دارد. تغييرات مشابه در ياخته هاي سلولي در اختلالات رواني ديگر مانند اسكيزوفرني و اختلال دوقطبي ديده شده است.

سرپرست تيم دكتر نيكولاس ونيزولوس برشمرد كه سطوح كاهشي شديد گيرنده هاي استيل كولين نيز در پسران ADHD ديده شد. اين فقدان مي تواند منجر به مشكلاتي در تمركز و يادگيري شود. داروهاي بهبود دهنده سطوح استيل كولين هم اكنون موجودند و در حال حاضر در درمان بيماري آلزايمر به كار برده مي شوند. جزئيات كامل اين مطالعه در مجله كاركردهاي مغز و رفتار منشتر شده است.

دكتر ونيزيلوس اضافه كرد “من درحال انجام تحقيقي در مورد بيمارهاي رواني و اختلالات كاركردي در سطوح سلولي هستم”. فرض بر اين است كه بسياري از اينها نتيجه سطوح بسيار پايين مواد انتقال دهنده مهم در مغز باشند، بنابراين تحليل بيوشيمي سلولي به ما در درك فرآيندهاي سهيم در اين تغييرات كمك مي كند.

اين مطالعه به دليل نمونه كوچكي از بيماران و آن هم فقط جامعه پسران با محدوديت آماري مواجه شد. اما اين تيم نتيجه گرفتند “كودكانADHD ممكن است دسترسي كمتري به تريپتوفان و دستيابي بيشتري به آلانين در مغز داشته باشند”. دسترسي پذيري فزاينده تريپتوفان در مغز ممكن است علت اختلالات در سيستم انتقال دهنده عصبي ساختارهاي سروتونرژيك، عامل ثانويه در تغييرات در سيستم كته كولامنرژيك (كه فعاليت دوپامين را پوشش مي دهد) باشد.

بدين ترتيب اين اكتشافات جديد با مطالعه قبلي همسو است كه در آن ژن ها باADHD ارتباط دارند كه از آن جمله چندين ژن مرتبط با سيستم كته كولامينرژيك را در بر مي گيرد.

منبع:كانون مشاوران ايران-بررسي مغز كودكان با نقص توجه و بيش فعالي

رفتار با كودك بيش فعال چگونه است؟ مهم ترين نكات فرزندپروري كودك بيش فعال؟ عاقبت بچه هاي بيش فعال چيست؟ زندگي با كودك مبتلا به اختلال بيش فعالي يا كمبود توجه و تمركز (ADD و يا ADHD) مي تواند ملال آور و ناراحت كننده باشد، اما به عنوان والدين كارهاي زيادي وجود دارد كه مي توانيد براي كمك به كنترل و كاهش علائم انجام دهيد. با كمك به كودكتان، نشان مي دهيد كه مي تواند به چالش هاي روزمره غلبه كرده و انرژي خود را در عرصه هاي مثبت بگذارد تا آرامش بيشتري به خانواده به ارمغان بياورد.

خصوصيات بچه هاي بيش فعال
كودكان مبتلا به ADHD عموما نقص در عملكرد اجرايي دارند، اين علائم شامل موارد زير مي باشد:

توانايي فكر كردن و برنامه ريزي را از دست ميدهد.
نمي تواند برنامه هاي خود را سازمان دهي كند.
كنترل آگاهانه و به اتمام رساندن كارها را ندارد.
اين بدين معني است كه شما بايستي به عنوان مدير بالاي سر او بايستيد تا بتواند تا زماني كه كودك شما به تدريج مهارت هاي اجرايي خود را بدست بياورد.
اگرچه علائم و نشانه هاي ADHD مي تواند چيزي جز خشم و ناراحتي نباشد، اما مهم است به ياد داشته باشيد كه كودكان مبتلا به ADHD كه شما را ناديده مي گيرند، اذيت مي كنند و باعث سرافكندگي شما مي شوند، آگاهانه اين كارها را انجام نمي دهند. كودكاني با اختلال ADHD مي خواهند بدون سر و صدا يكجا بنشينند، آنها مي خواهند اتاق هاي خود را تميز و مرتب كنند، آنها مي خواهند كه هر كاري را كه والدينشان به آنها مي گويند را انجام دهند اما نمي دانند چگونه بايد همه اين كارها را بكنند. اگر شما اين مساله را به ذهنتان بسپاريد كه همان اندازه كه براي شما داشتن كودك مبتلا به ADHDملال آور و طاقت فرسات، براي خود كودك نيز ملال آور است، نشان دادن عكس العمل به شيوه هاي مثبت تر و حمايت گرانه تر خيلي آسان تر خواهد بود.

ADHD و خانواده شما
قبل از اين كه بتوانيد والديني موفق در نگهداري كودكي با اختلال ADHD بشويد، لازم است اثرات نشانه ها و علائم كودكتان را بر خانواده در مجموع بدانيد. كودكان با اختلال ADHD مجموعه اي از علائم و رفتارهايي را از خود نشان مي دهند كه مي تواند زندگي خانوادگي را مختل كند. آنها اغلب دستورالعمل هاي والدين را نمي شوند، بنابراين، از اين دستورالعمل ها اطاعت هم نمي كنند. آنها بي سازمان بوده و به راحتي حواسشان پرت مي شود كه باعث معطل شدن و منتظر ماندن اعضاي خانواده مي شوند و يا اينكه پروزه هاي را شروع مي كنند و يادشان مي رود كه آنها را به اتمام برسانند- چه برسد به اينكه بخواهند بعد از انجام كار تميزكاري كنند. كودكاني با مسائل تكانشي اغلب مكالمات را قطع مي كنند، در زمان هاي نامناسب خواستار توجه مي شوند و قبل از اينكه فكر كنند صحبت مي كنند كه باعث مي شود چيزهاي ناخوشايند و يا خجالت آور بگويند. معمولا بردن آنها به رختخواب و خواباندنشان كاري سخت است. كودكان بيش فعال ممكن است اسباب و واثاثيه خانه را تخريب كرده و يا حتي كارهايي انجام دهند كه سلامت جسمي آنها را به خطر بيندازد.

به علت اين رفتارها، خواهر و برادر هاي كودكاني با اختلال ADHD با چالش هاي زيادي روبرو هستند. به خواسته هاي آنها كمتر از خواسته هاي كودك ADHD توجه مي شود. ممكن است زماني كه آنها مرتكب اشتباه مي شوند، به شدت مجازات شوندو اينكه ممكن است موفقيت آنها كمتر جشن گرفته شده و يا به بعد موكول شود. ممكن است آنها به عنوان دستيار والدين به كار گرفته شوند- و اگر خواهر و يا برادر مبتلا به ADHD كه تحت نظر آنها بود، بد رفتاري كند، اينها مورد سرزنش قرار مي گيرند. در نتيجه، خواهر و برادر يك كودك مبتلا به ADHD ممكن است به جاي عشق و علاقه به كودك، از خود حسادت و خشم نشان دهد.

نياز به كنترل و نظارت بر يك كودك مبتلا به ADHD مي تواند هم به صورت فيزيكي و هم به صورت ذهني خسته كننده باشد. ناتواني كودك شما براي شنيدن مي تواند منجر به خستگي شود و اين خستگي نيز به خشم منتهي شود- در پي احساس گناه از عصباني بودن از كودكتان. رفتار كودك شما مي تواند شما را مضطرب و پر از استرس كند. اگر تفاوت اساسي بين شخصيت شما و كودكتان كه از ADHD رنج مي برد، وجود داشته باشد، پذيرش رفتار آنها براي شما بسيار سخت خواهد بود. به منظور مقابله با چالش هاي بزرگ كردن يك كودك مبتلا به ADHD شما بايستي قادر به هدايت تركيبي از دلسوزي و مداومت باشيد. زندگي در خانه اي كه هم عشق و هم ساختار عرضه مي كند، بهترين چيز براي كودك و يا نوجواني است كه در حال يادگيري مديريت ADHD است.

توصيه شماره يك به والدين كودكان ADHD:

ديد مثبت و تندرستي خود را حفظ كنيد. به عنوان يك والدين، شما زمينه را براي سلامتي جسماني و عاطفي كودكتان فراهم مي كنيد. شما بر بسياري از عواملي كه مي تواند به طور مثبت بر علائم اختلال كودكتان تاثيرگذار باشند، كنترل داريد.

– حفظ نگرش مثبت.بهترين دارايي براي كمك به كودك شما براي مقابله با چالش هاي ADHD نگرش مثبت تر و احساس همدردي است. زماني كه شما آرام هستيد و تمركز داريد، شما احتمالا توانايي بيشتري براي ارتباط برقرار كردن با كودكتان داريد كه به او كمك مي كند او نيز آرامش پيدا كرده و بتواند تمركز كند.

– موارد را در چشم انداز نگه داريد. به ياد داشته باشيد كه رفتار كودك شما به خاطر اختلال است. اغلب اوقات عمدي نيست. به حس شوخ طبعي خود ادامه دهيد. آنچه كه امروز شرم آور است، ممكن است ده سال بعد يك داستان خنده دار خانوادگي باشد.

– چيزهاي كوچك را بزرگ نكنيد و مصالحه جو باشيد.يك كار انجام نشده زماني كه كودكتان دو كار ديگر را به همراه تكاليف مدرسه به اتمام رسانده باشد، مساله ي چندان مهمي نيست. اگر شما كمال گرا هستيد، نه تنها دائما ناراضي خواهيد بود بلكه همچنين انتظارات نا ممكن براي كودك مبتلا به ADHD خود ايجاد خواهيد كرد.

– كودك خودتان را باور داشته باشيد.در مورد هر چيزي كه در رابطه با كودك شما مي تواند مثبت، ارزشمند و يا منحصر بفرد باشد فكر كنيد و يا ليستي از اينها را تهيه كنيد. اعتماد كنيد كه كوكتان مي تواند ياد بگيرد، تغيير كند، بزرگ و بالغ شود، و به موفقيت دست پيدا كند. به اين اعتماد فكر كنيد و به عنوان يك كار روزانه موقع مسواك زدن و يا درست كردن قهوه تان اين كار را انجام دهيد.

خود مراقبتي

به عنوان الگو و مهم ترين منبع ثدرت كودكتان، ضروري است كه شما زندگي سالمي داشته باشيد. اگر شما بيش از حد خسته باشيد و يا به سادگي از كوره در برويد، ممكن است خطر از دست دادن ساختار و حمايتي را كه به دقت براي كودك مبتلا به ADHD خود در نظر گرفته بوديد را به جان بخريد.

منبع:كانون مشاوران ايران-رفتار با كودك بيش فعال